Πολιτιστική Πολιτική και σύγχρονη παραγωγή


Γκίγκη Αργυροπούλου - ομάδα Mkultra

Στόχος της σημερινης ημεριδας είναι να φερει κοντά δημιουργούς, θεωρητικούς παραγωγους, όσους δουλέυουν στη πολιτιστική διαχείρηση κ.α. και να συζητήσει για θέματα που μας αφορούν ολους. Στη σημερινή ημεριδα θα μιλήσουμε ολοι για θεματα που μας αφορουν,και έχουμε αντιμετωπίσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο (χωρις ομώς να θεωρούμε οτι είμαστε ειδικοι).  Μεσα από αυτες τις αρχικές τοποθετησεις για σημαντικά θέματα δεν επιχειρούμε να προτεινουμε ορισμους και άρτιες λύσεις αλλά να ξεκινήσουμε ένα διάλογο.

Πολιτιστική Πολιτική και Σύγχρονη Παραγωγή.
Πριν ξεκινήσω αυτή την σύντομη εισαγωγή για την πολιτιστική πολιτική, θα ήθελα να σημειώσω πόσο αλληλένδετη είναι η πολιτιστική πολιτική με τη σύγχρονη παραγωγή. Η σύγχρονη παραγωγή προκύπτει από συνειδητές ή τυχαίες  αποφάσεις, στρατηγικές και πολιτικές. Η πολιτιστική πολιτική πάλι προτείνει ένα μακρόπνοο πλάνο με βάση τη σύγχρονη κατάσταση που στοχεύει στη βελτίωση της υπάρχουσας παραγωγής. Η πολιτιστική πολιτική αναπροσάρμοζεται και επανασχεδιάζεται ανάλογα με τα αποτελέσματα προκείμενου να υπηρετήσει  τους μακροχρόνιους αυτούς στόχους. .
Ξεκινώντας λοιπόν θα ήθελα να μιλήσω για τη σύγχρονη παραγωγή μέσα από τη προσωπική μου εμπειρία. Πριν περίπου 10 χρόνια ξεκινήσαμε να δημιουργούμε παραστάσεις στην Αθήνα όπου η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική από οτι σήμερα. Υπήρχαν θέατρα, υπήρχαν λιγότερες ομάδες, υπήρχαν πολλές παραστάσεις κλασσικών και νέων θεατρικών έργων, ενώ δεν υπήρχε ουσιαστική δυνατότητα επιχορήγησης για νέες ομάδες. Από την άλλη  βέβαια υπήρχε ένα κοινό (θεατρόφιλο και μη) που ήταν ανομοιογενές, ενεργό, ανοιχτό σε νέες φόρμες, έτοιμο να δει κάτι που δεν ξέρει και ίσως δε καταλάβει, πρόθυμο να μπει σ’ ενα φορτηγάκι για να δει μια παράσταση που γίνεται σε 10 μη  θεατρικούς χώρους.
Μέσα σε αυτά τα 10 χρόνια πολλά αλλάξαν, η θεατρική παραγωγή της Ελλάδας είχε μια τεράστια, πρωτοφανή ανάπτυξη, νέες ομάδες, νέοι χώροι, νέες φόρμες, δοκιμές, φεστιβάλ, νέες συνεργασίες. Η ελληνική παραγωγή μοιάζει να ακολουθεί ξαφνικά την ευρωπαϊκή παραγωγή και ακόμα τις νέες τάσεις και προσεγγίσεις. Η ανάπτυξη αυτή οφείλεται σε πολλούς φυσικά παράγοντες που δε θα αναλύσω εδώ επιγραμματικά όμως θα αναφέρω, ιδιωτικές πρωτοβουλίες, νέους χώρους που φέρνουν μια άλλη δυναμική, φεστιβάλ, καλλιτέχνες και φυσικά πρωτοβουλίες από τη μεριά της πολιτείας. Η άνθιση αυτή που κάνεις μπορεί να παρατηρήσει και στα στατιστιστικά στοιχεία των γραφείων εφορίας(κοιτώντας τις νέες αστικές εταιρείες που ιδρύονται) ή στις σελίδες των περιοδικών και  στις λίστες θεάτρου μοιάζει να επηρεάσε θετικά τη ζωή της πόλης για μερικά χρόνια. Θα μπορούσε κάνεις να μιλήσει για μια γενιά νέων δημιουργών που μοιράζεται κοινά χαρακτηριστικά και σε κάποιες περιπτώσεις αισθητικές παρόλο που δεν έχουν την ίδια εκπαίδευση.
Στη συνέχεια όμως αυτή η ανάπτυξη αρχίζει να λειτουργεί και αρνητικά, δημιουργώντας, σύγχυση, ένα θεατρικό τοπίο διάσπασης, παραστάσεις γίνονται και τελειώνουν χωρίς κανένα αντίκτυπο, πολλές μικρές νέες ομάδες, ασήμαντα φεστιβάλ, χώροι χώρις ταυτότητα, και έτσι δημιουργείται ένα κοινό που είναι απόπροσανατολισμένο, μερικώς υποψιασμένο, ταλαιπωρημένο, πιο κλειστό πλέον  και που αναζητά καθοδήγηση από περιοδικά και free press. Με ελάχιστες εξαιρέσεις είναι εμφανής η έλλειψη θεατρικών χώρων με πολιτιστική πολιτική και παρατηρούνται σκηνοθέτες-ιδιοκτήτες θεάτρων που αφού παρουσιάζουν τη δική τους παραγωγή νοικιάζουν το χώρο σε νέες ομάδες χωρίς φυσικά αίσθηση επιλογής ή προγραμματισμού, κάνοντας έτσι αδύνατη μια χαρτογράφηση και μελλοντική πολιτική
Φυσικά αυτό υποβοηθάται από το σύστημα επιχορηγήσεων όπου δε διαχωρίζει τις επιχορηγήσεις χώρων και θιάσων επιτρέποντας έτσι σε επιχορηγούμενους χώρους-θιάσους να παρουσιάζουν μια παραγωγή με τη κρατική στήριξη και στη συνέχεια   μια σειρά παραγώγων χωρίς συγκεκριμένο σκεπτικό και χωρίς κανένα ιδεολογικό προσανατολισμό. Η έλλειψη πολιτιστικής πολιτικής και μέριμνας από τη πολιτεία οδηγεί σε έλλειψη πολιτιστικής πολιτικής τους παραγωγούς. Και στη συνέχεια τους δημιουργούς
Αλλά τι εννοούμε οταν λέμε πολιτιστική πολιτική.
Η πολιτιστική πολιτική που μπορεί να εφαρμόζεται από μια ομάδα, μια κίνηση, ή τη κυβέρνηση μιας χώρας περιλαμβάνει μια σειρά από τελικούς σκοπούς  (μακροχρόνους), στόχους, και τρόπους επίτευξης σε ένα ενιαίο σύστημα.
Μιλάμε λοιπόν για όραμα, μακροχρόνια στόχευση, συνέπεια, συνεχή επεξεργασία δεδομένων και αποτελεσμάτων. Αποφάσεις που δε περιορίζονται σε ένα πρόσκαιρο αποτέλεσμα π.χ μια παράσταση αλλά δημιουργούν τις συνθήκες για ένα καλύτερο καλλιτεχνικό τοπίο στο μέλλον. Η πολιτιστική πολιτική φυσικά ξεκινάει με την παραδοχή, ότι ο πολιτισμός είναι απαραίτητος.
Κοιτώντας διάφορα μοντέλα πολιτιστικής πολιτικής άλλων χώρων, παρατηρούμε συχνά μια σειρά από στόχους, αξίες και αρχές και στη συνέχεια ένα σύστημα στρατηγικής επίτευξης αυτών των στόχων. Για παράδειγμα το Arts Council της Αγγλίας θέτει κάποιους γενιικούς στόχους όπως τη καλλιτεχνική υπεροχή, τη πρόσβαση στο κοινό, την ουσιαστική εμπλοκή, τη διαφορετικότητα και τη πρωτοπορία.  Συχνά τονίζεται η προσπάθεια να δημιουργηθεί και να αναπτυχθεί ένα κοινό - το όποιο και αποτελεί εθνική μέριμνα. Σε άλλες χώρες όπως στην Αυστραλία και στον Καναδά είναι προτεραιότητα να δημιουργηθούν δομές που να υποστηρίζουν τη μελλοντική παραγωγή (φεστιβάλ, εκπαίδευση, χώροι κλπ). Φυσικά η πολιτιστική πολιτική όπως είπα και πριν συνοδεύεται από ένα 10ετες πλάνο στρατηγικής που περιλαμβάνει τρόπους και συγκεκριμένες δράσεις ωστε να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, και ακόμα, περιγράφει πως θα είναι το τοπίο μελλοντικά αν επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι. Τέλος το πλάνο αυτό συνοδεύεται από στρατηγικές και τρόπους μέτρησης των αποτελεσμάτων. Έτσι οι στόχοι και οι στρατηγικές οφείλουν να τεστάρονται, να αναπροσαρμόζονται και να επαναδιατυπώνονται σε ετήσια βάση, ανάλογα με τα μετρήσιμα ή μη αποτελέσματα.
Δε θα αναφερθώ αναλυτικά σε μεθοδολογίες αλλά θα ήθελα να σημειώσω κάποια από τα αποτελέσματα που σημειώνονται μετά από συνεχή και συστηματική επένδυση στις τέχνες. Έτσι λοιπόν  αναφέρεται ένα καλλιτεχνικό τοπίο που ανθεί, μια έντονη κινητικότητα,, παραγωγές και καλλιτέχνες όπου επηρεάζουν τη παγκόσμια δημιουργία, νέες φόρμες. ανάπτυξη στην οικονομία τον τουρισμό, τις κοινότητες, τη ταυτότητα της χώρας και φυσικά την εξωτερική εικόνα. Σημαντική ανταπόδοση για τη μικρή αυτή επένδυση δημόσιου χρήματος.
Κοινό στοιχείο διαβάζοντας στόχους, προτεραιότητες και στρατηγικές, είναι η ουσιαστική σημασία του συγχρόνου πολιτισμού και της σύγχρονης παραγωγής. Είναι συγκινητικό πόσο επισημαίνεται ότι παρ όλες τις περικοπές σε περιόδους κρίσης όπως αυτή που διανύουμε, σημαντική προτεραιότητα είναι να μην καταλυθεί η καλλιτεχνική παραγωγή της χώρας. “Η τέχνη σήμερα είναι πιο σημαντική από ποτε” αναφέρεται χαρακτηριστικά, και έτσι οργανώνονται τρόποι συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα, νέα μοντέλα στήριξης, εναλλακτικές ιδέες και προτάσεις
Θέλω να σημειώσω ότι φυσικά υπήρξαν στην Ελλάδα πολλές θετικές προσπάθειες, Αλλά αυτές οι προσπάθειες συχνά δε συνεχίστηκαν δεν επανεξετάστηκαν σε σχέση με τα επιθυμητά αποτελέσματα, που έφεραν ή δεν έφεραν, δεν υπήρξε μια αίσθηση συνέχειας, συχνά ακυρώθηκε μια προσπάθεια αντι να βελτιωθεί και επανεξεταστεί  ακόμα σε πολλές περιπτώσεις (για τους οποιοσδήποτε λόγους) προτιμήθηκαν εφήμερα αποτελέσματα αντι για μια μακροχρόνια στόχευση.
Επίσης θέλω να προσθέσω ότι κανένα από τα παραπάνω μοντέλα δεν είναι τέλειο και όλα αυτά τα συστήματα παρουσιάζουν κάποιου είδους προβλήματα.  Φυσικά σε περίπλοκα ζητήματα όπως αυτά που συζητάμε η κάθε χώρα πρέπει να βρει τη δική της πολιτική. Παρόλα αυτά η είναι επιτακτική η ανάγκη της Ελλάδας σήμερα για μια πολιτιστική πολιτική που περιλαμβάνει μακροχρόνια δέσμευση και προγραμματισμό, (με γνώμονα τη σύγχρονη κατάσταση), συνέπεια, συνέχεια και κυρίως συνεχή διάλογο και αναπροσαρμογή σε σχέση με τις εξελίξεις..
Μιλώντας βέβαια για πολιτιστική πολιτική κάποιος
θα μπορούσε αυτή τη στιγμή να κοιτάξει και άλλα μοντέλα πολιτιστικής πολιτικής όπως της Λευκορωσίας, της Ουγγαρίας ή του Ιράκ όπου παρατηρούμε αντίθετα λογοκρισία και απαγόρευση. Στην Ουγγαρία χώρα μέλος της ευρωπαϊκής κοινότητας, σχεδιάστηκε νομός όπου μπορούν να απαγορευτούν παραστάσεις, ενώ έγιναν προσπάθειες για να απομακρυνθεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου εξαιτίας “αντι εθνικής και αντι ουγγρικής συμπεριφορας” στη Λευκορωσία μέλη του  Βelarus Free Theatre απειλούνται  και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα ενώ στο Ιρακ απαγορεύτηκαν οι σπουδές θεάτρου στο Ινστιτούτο Τεχνών. Ο (συγγραφέας) Chris Goode αναρωτιέται αν μπορεί το θέατρο τελικά να αλλάξει το κόσμο, ποιος ο ρόλος της τέχνης σήμερα στις δυτικές χώρες και σχέση με τις σύγχρονες εξελίξεις;
Οφείλουμε λοιπόν και εμεις να αναρωτηθούμε
Γιατί ο σύγχρονος πολιτισμός μιας χώρας είναι σημαντικός; πως συνδέεται με τη καθημερινή ζωή και τις κοινότητες; τι καταγράφει; σε ποιο βαθμό μπορεί αλλάξει  τη σύγχρονη πραγματικότητα; Σίγουρα σε μια χώρα σαν την  Ελλάδα δίνεται έμφαση στη πολιτιστική της παράδοση και τον αρχαίο της πολιτισμό, αλλά τι θέτουμε δίπλα σε αυτόν;
 ποια είναι η εικόνα της Ελλάδας σήμερα και ποια η παραγωγή της; Ποιος ο ρόλος της τέχνης;  Τέλος χρησιμοποιώντας τα λόγια κάποιου άλλου και συγκεκριμένα του Boris Groys αναρωτιέμαι  “έχει η τέχνη και συγκεκριμένα το θέατρο σήμερα  κάποια δύναμη- κάποια επιρροή στη σύγχρονη κατάσταση; ή είναι εκεί απλά για να διακοσμεί  και στηρίζει άλλες επιρροές και κατεστημένα; έχει ρόλο και θέση στη σύγχρονη κοινωνία; Γιατί να επιλέγουμε μια τέχνη που παρουσιάζεται ζωντανή; και γιατί είναι σημαντικό να παρουσιάζεται η τέχνη ζωντανή και όχι νεκρή;”

Κλείνοντας αυτή τη σύντομη εισαγωγή και λίγο πριν δώσω το λόγο, στους συναδέλφους μου. ήθελα να προσθέσω ότι χαρακτηριζόμαστε συχνά από έλλειψη συσπείρωσης και συνεργασίας, συνήθως προσπαθούμε μόνοι μας για εφήμερα, αποτελέσματα. Είμαστε όμως όλοι σήμερα εδώ ξεκινώντας ένα διάλογο. Ολοι μας μιλώντας σήμερα για τη πολιτιστική πολιτική, τη δικτύωση, την έρευνα και τις επιχορηγήσεις θα ήθελα να τονίσω ότι συζητάμε για κάτι που δε μπορεί να έχει άμεσα αποτελέσματα. Σήμερα συζητάμε και φανταζόμαστε ένα μελλοντικό τοπίο
Ποια θέλουμε -πέρα από τις προσωπικές μας διάφορές- να είναι η εικόνα, η κουλτούρα και η καθημερινή ζωή της Ελλάδας στο μέλλον και ποιες είναι οι οι ενέργειες που πρέπει να κάνουμε σήμερα; Συζητάμε για κάτι που στόχο έχει όπως και κάθε σωστή πολιτιστική πολιτική να θέσει τις βάσεις για μια καλύτερη μελλοντική καλλιτεχνική παραγωγή και κοινωνία.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου